10 zamanlı yürük ve eğlenceli bir usul. Nazariyat kitaplarında tanımı iki nim sofyan ve iki semainin birleşimi diye tarif ediliyor.123 Tarif edilen vuruş kalıbı ise bahsedilen parçaların açılımı olarak şu şekilde:

Düm8 tek8 düm8 tek8 düm8 tek8 tek8 düm8 tek8 tek8

Bu kaynaklarda diğer pek çok usul için örnek bir eser varken bu usul için örnek eser bulunmuyor. Kaynak kitaplar yazılırken bu usulde bir eserin bilinmiyor olması muhtemel. Bu usule örnek olarak gösterilebilecek eserler:

  1. Rast İlahi - Bulan Özünü Gören Yüzünü - Refik Fersan
  2. Rodos Semahı - Ayıplarım Gönül Seni
  3. Gerdaniye Ağıt - Azerbaycan Yaralıdı - Abidin Gerçeker
  4. Rast Şarkı - Bahar Gelir Bahçelere - Abidin Gerçeker
  5. Buselikaşiran İlahi - Evvel Benim Ahir Benim - Osman Nuri Özpekel
  6. Mahur Marş - Önde Sancak Koşarız Cenge Biz - Cahit Öney
  7. Rast Oyun Havası

Neva Ceng-i Harbi olarak bilinen mehter marşının usulü ise ceng-i harbi değil, sofyan. Buradaki Ceng-i Harbi muhtemelen eserin formunu ya da ismini belirtiyor.

Rodos Semahı 3 + 3 + 2 + 2, Gerdaniye Ağıt 3 + 2 + 2 + 3, diğer eserler ise 2 + 2 + 3 + 3 şeklinde vuruluyorlar. Teknik olarak bunları farklı usuller olarak kabul etmek mümkün olsa da pratikte hepsine ceng-i harbi usulü demek mümkün.

Nazariyat kitapları dönemin batı müziği ile açıklama alışkanlığından ve örnek eser olmamasından dolayı bu usulü iki nim sofyan + iki semainin açılımı şeklinde yazmış olsa gerekler. Yukarıdaki eserleri bu kalıpla çalmak pratikte pek makul değil. Usul yürük olduğu için vuruşlar karışabiliyor; karışmasa da eseri boğabiliyorlar. (Rast ilahiyi bu vuruş şekliyle çalmaya çalışıp zorlanan veya vazgeçen kişiler tanıyorum.) Aşağıdaki vuruş kalıpları bu eserlerin çalımına daha müsait. (Melodiye göre vuruşları çeşitlendirmek mümkün.)

2 + 2 + 3 + 3
Düm4 tek4 düm4 tek8 düm4 tek8
Düm4 tek4 düm8 tek8 tek8 düm8 tek8 tek8
3 + 3 + 2 + 2
Düm4 tek8 düm4 tek8 düm4 tek4
Düm4 tek8 düm4 tek8 düm4 te8 ke8

Örnek Kayıtlar

Bulan Özünü Gören Yüzünü

  • Mehmet Kemiksiz - Video kaydı. Başta ritim saz usulü tek başına vurduğu için güzel bir örnek. Düm4 - düm4 - tek4 tek8 - tek4 tek8 şeklinde vurulmuş.
  • Ahmet Özhan - Ses kaydı. Düm4 - düm4 - düm8 tek8 tek8 - düm8 tek8 tek8 şeklinde vurulmuş.
  • İstanbul Tarihi Türk Müziği Topluluğu (Mehter) - Ses kaydı. Düm4 - tek4 - düm8 tek8 tek8 - düm8 tek8 tek8 şeklinde vurulmuş.
  • Şimdi Ensemble - Ses kaydı. Düm8 tek8 - düm8 tek8 - düm8 tek8 tek8 - düm8 tek8 tek8 şeklinde vurulmuş. Bana göre eser fazla vuruşlardan dolayı boğulmuş.

Rodos Semahı

  • Nida Ateş - Ses kaydı. Düm4. - tek4. - tek4 - tek4 şeklinde vurulmuş.

  1. İslam Ansiklopedisi, Cilt 7, 366 ↩

  2. İsmail Hakkı Özkan, Türk Musıkisi Nazariyatı ve Usulleri, 623 ↩

  3. Suphi Ezgi, Türk Musıkisi V. Cilt, 283 ↩